İki uçlu bozukluk (bipolar bozukluk, eski adıyla manik-depresif hastalık) iki ayrı hastalık dönemleriyle karakterize bir ruhsal bozukluktur. Bu hastalık dönemlerinden bir tanesinde taşkınlık (mani), diğerinde ise çökkünlük (depresyon) bulunmaktadır. Birbirlerine zıt gibi görünen bu iki hastalık dönemi yatışma ve alevlenmelerle seyreder. Hastalık dönemleri dışında ise hasta hemen tamamen normale döner. Bazı hastalarda ise günlük yaşamı kısmen etkileyen kalıntı belirtiler görülmekle birlikte, hastalar düzelir.
Mani döneminde kendini çok enerjik, çok coşkulu, çok önemli hissetme, uyku ihtiyacında azalma, düşüncelerde ve konuşmalarda hızlanma, cinsel istekte artma, para harcamada ve riskli davranışlarda artma gibi belirtiler olabilir.
Depresyon döneminde ise maninin tam zıttı olan hastada mutsuzluk, karamsarlık, umutsuzluk, özgüvende azalma, değersizlik hissetme, abartılı suçluluk veya pişmanlık duyguları, eskiden zevk aldığı faaliyetlerden zevk alamama, iştahsızlık veya uykusuzluk gibi değişiklikler, ölüm ve intihar düşünceleri, bedeninde nedeni açıklanamayan ağrılar ortaya çıkabilir.
Bazen bu iki dönemin de özelliklerini taşıyan disforik ( karma) atak görülebilir. Enerji artışı, sinirlilik, mutsuzluk, konuşmada hızlanma, ölüm düşünceleri gibi her iki döneme ait belirtiler görülebilir.
Toplumdaki yaygınlığı %2-3 civarındadır. Erkek kadın oranı eşittir ve ortalama yirmili yaşlarda başlar.
Genetik etkenler hastalık nedeninin önemli bir bölümünü oluşturur, genelde stresli bir olay sonrası ilk atak görülür ve atakların en önemli özelliklerinden birisi mevsimsel özellik göstermesidir. Mesela bipolar bozukluğa sahip olan bir kişi yaz dönemlerinde manik atak yaşayıp, kış aylarında depresif atak geçirebilir. Genel olarak manik ataktan sonra depresif atak gelebilir. Bazen bu ataklara işitsel varsanımlar, takip edilme sanrıları, cezalandırılacağına ilişkin sanrılar gibi belirtiler eşlik edebilir.
Tedavi duygu durum düzenleyicileri denilen (lityum,valproat, karbamazepin) ve zaman zaman kan düzeyi takipleri gereken çeşitli ilaç gruplarının kullanımıyla olur. Ataklar sırasında bazen psikiyatri servisinde yatarak tedavi gerekebilir.
Bunların dışında yaşamın düzene sokulması, kötü beslenme ve alkol – madde kullanım alışkanlıklarından uzaklaşma, pozitif düşünme ve davranma becerilerini geliştirme, stresle başa çıkma stratejilerini öğrenme, hastalığın seyri konusunda ayrıntılı bilgiye sahip olma bulunmaktadır. Bipolar bozuklukta çoğunlukla ömür boyu tedavi gerekir.
Bipolar bozukluğa sahip kişiler hastalık atakları konusunda bilgilendirilmeli ve atakların habercisi olabilen uyarıcı belirtiler ( uyuyamama, düşüncelerde hızlanma, hafif gerginlik, hafif içe kapanma vs.) konusunda kişi bilgilendirilmeli ve böyle bir durumda kontrol zamanının öncesinde başvurması istenerek tedavisi yeniden düzenlenmelidir. Böylece atağın yaşanması önlenebilir veya hafif belirtiler olacak şekilde kontrol edilebilir.
